Monday, June 19, 2017

سائين گلبهار باغائي جي شاعري

گل بهار باغائي

غزل

هٿن تي رنگ مينديءَ جو بدن تي لال ٿس جوڙو.
ڪٺي آ ڪالهه ڪاري ٿي لڳي ٿو ڏنڊ جو کوڙو.

حويلي هوڏ تي آهي زمانو زيردست پنهنجو،
ڇڪي رک ڇانوَ پنهنجي آ چري ڀل ڇيڪ پيو گهوڙو.

پڇي ٿي پيءُ کان ڇوڪر لٿي هن لاب اوڳڙ تي،
ڪڇي ٿي ڀت منجهان نهڪر ڏسي ٿو اڀ کي پوڙهو.

اگهاڙي عيب جي گهر ۾ ڦلو ٿو ڦر ڄڻي پنهنجا،
ونيءَ جي ٺوٺ ڳلڙن تي ڪري ٿو خودڪشي ڳوڙهو.

دکن جو دائمي گهرڙو غريبي عشق آ ان جو،
اميري اوڏڪي ڀت آ يا ڄاڱرين جو وڏو لوڙهو.

کٽي ٿي خواب کي جنَّت دلاسي جي دري بند آ،
فصل هن ڦوهه جوڀن جو پئي ٿو چرس جو روڙو.

هلي وئي هوند جي گهر ۾ يتيمي يار کان وڇڙي،
ڏسي ٿي ڪار هلنديءَ مان ڏئي منهن کي ڪنو موڙو،

هلا ٿئي حال ڀائي ٿي پڇي ٿو ذات ۽ نالو،
انڌو ٿم ياد جو ماضي صفا ٺپ حال ٿم ٻوڙو.

حقيقت خود خيالي جي ننڍي ڄڻ ڀيڻ ڀاسي ٿي،
لهي ٿي ننڊ نيڻن ۾ لڇي ٿو خواب جو دوڙو.





Wednesday, June 7, 2017

Sunday, June 4, 2017

روحل ڪالرو جو نظم/ پنهنجي ڏيھ ۾…………

روحل ڪالرو جو بهترين  نظم

نظم/ پنهنجي ڏيھ ۾…………

ڪا جُتي لَيلُونِ جي، ڪجھ پراڻي لوھ تي………
ميٽ جھڙي سنڌ جو، هو مَٽائن موھ پيا!

سڀ اکيون امداد جو، روز سرمو ٿيون وجهن،
بينڪ هڪ هڪ ٻاهران، هي لٺيون ڪنهن کي لڳن؟
جو ٿڻن تي ٻار آ،  اُس انهي جي ٿَڃ آ،
عورتن جا هي جٿا، روڊ تي ڪا ڄَڃ آ،
ڪير کيڏيو ڪارڊ سان، راند اي.ٽي.ايم جي،
بک به پنهنجي ٻارڙي، ڪين ڄاڻي گيم ٿي،
پاڻ کي پوڙهين وِڪيو، پاڻ ڪوفي ٿا رهون؟
سون تي تلوار وئي، هاڻ خالي ڪئن وِڙهون!
هاءِ واپاري وڏا، پنهنجو جانچن اوھ پيا!
ڪا جُتي لَيلُونِ جي، ڪجھ پراڻي لوھ تي………
ميٽ جھڙي سنڌ جو، هو مَٽائن موھ پيا!

وقت ماني ڪون ڏي، وقت وٽ ناهي اجهو،
پاڻ ننگا پاڻ ۾، ڪير ڏيندو ڪو لٽو؟
تيل وانگي زندگي، ڪئن مهانگي گهارجي؟
پاڻ اوندھ ۾ ٻرون يا ڏيئو ڪو ٻارجي؟
روڊ پنهنجا سڀ ڀڳل، ڪئن مرن ٿيون مائرون!
سُور ويم جا سنڌ کي، ٻار ٿا مرندي ڏسون!
کڏ ڪِني تي گڏ هلون، پاڻ ۽ پنهنجا ڪُتا،
مال جو پاڻي لُٻيل، پيا ڀريون پنهنجا ڪُنا!
هي مُقامن جو وطن، چنڊ چِٻرن جو حصو،
ڪئن ٻڌايون ڪو پَرِيَنُ، شاھزادن جو قصو،
روز قبرن مان نوان، روز نڪرن ڊوھ پيا!
ڪا جُتي لَيلُونِ جي، ڪجھ پراڻي لوھ تي………
ميٽ جھڙي سنڌ جو، هو مَٽائن موھ پيا!

پاڻ پنهنجي دين کان، ايئن هتي اهڙو ڊڄون،
مومنن جي ڏيھ ۾، ڪافرن وانگي ڦِرون!
دل ڪميشن جي بِلي، درد ورتي منٿلي،
رت به ڏھ پَرسَنٽ آ، پاڻ کي ڪٽجِي مِلي!
چور ٿا چورين چَون، مال ڪاهيو ٿا وڃو،
ڪير ڀاڳيو آ ڀلا، ڍور کان ٿورو پُڇو؟
جي پُڇي ۽ ڪو لُڇي، تُرت ڌوڏا ٿا ڪڍن،
چرس ۾ چالان ڪن يا ته گوڏا ٿا ڪڍن!
شاعرن جا ڪئن ڏَڪن، هِت ڏِهاڙي ڏوھ پيا!
ڪا جُتي لَيلُونِ جي، ڪجھ پراڻي لوھ تي………
                                                                                                          ميٽ جھڙي سنڌ جو، هو مَٽائن موھ پيا!

سنڌ ء ۱۹۴۳ع وارو ٺھراءُ.

سنڌ ء ۱۹۴۳ع وارو ٺھراءُ.

اسان جڏھن بہ محڪومي جي خلاف ڳالھايون ٿا تڏھن اسان کي مختلف ھنڌن تان بارھا ساڳوڻو جواب ٻڌڻ لاءِ ملي ٿو. چي:
"شامل بہ اوھان پاڻ ٿيا ھۂا. سنڌ اسيمبلي مان قرارداد بہ اوھان منظور ڪراۂي ھۂي."
بروبر، اسان راضي خوشي گڏجڻ جي خواھش ڏيکاري ھۂي ء نھايت خلوص جو مظاھرو ڪندي سنڌ اسيمبلي مان اھڙو ٺھراءُ پڻ منظور ڪرايو ھو. پر اسان اھو سڀ ڪن اصولن ء خاطرين جي آڌار تي ڪيو ھو، جيڪي ۱۹۴۰ع واري قرارداد م ڏنيون ويون ھيون. ڪانگريس مضبوط مرڪز جي حامي ھۂي، جيڪا ڳالھ سنڌ جي فاۂدي م نظر نٿي آۂي. ان جي برعڪس چاليھين واري قرارداد م ڍيلي ڍالي مرڪز جي ڳالھ ڪندي قومي وحدتن کي خودمختياري آڇي ويۂي ھۂي. جنھن موجب رياستون پنھنجي اقتدار اعلا ء وسيلن جون مالڪ ھونديون؛ جي ھو چاھين تہ ڏھن سالن بعد وفاق کان الڳ پڻ ٿي سگھنديون.
پوءِ جڏھن ۱۹۴۶ع م قراداد مقاصد آڻي ۱۹۴۰ع واري ٺھراءَ جي روح کي زخمي ڪيو ويو تہ سنڌ ۱۸۴۳ع واري ملڪي سطح تي آزادي جي گھر ڪۂي ھۂي. ان جي معنا تہ جنھن ٺھراءَ جو اسان کي مھڻو ڏنو ٿو وڃي، اھو عمل م اچڻ کان اڳ م ۂي فوت ٿي چڪو ھو. پويان رھجي ويو ھو پونجي جيڻي جو پٽ، سندس ٽاۂپ راۂٽر، پنجابين جي ٻن عالمي جنگين م برطانياۂي سامراجيت سان وفاداري ء انگريزن جون سازشون، ء وڌندڙ روسي اثر جي روڪٿام جون حرفتون.


جي ۱۹۱۷ع وارو روسي انقلاب برپا نہ ٿۂي ھا تہ يقيني طور ننڍي کنڊ جي جاگرافي اڄوڪي نہ ھجي ھا.
ھاڻي سوال ھي ٿو اٿي تہ ڇا ھڪ قرارداد پاس ڪري اسان ايڏو گناھ ڪري وڌو آھي جو اسان کي آزاد ٿيڻ جو ڪوۂي حق نہ آھي؟ اسان ھميشہ لاءِ ستمگر محبوب جھڙي ان قرارداد جي ٻول م مجنون جيان ٻڌجي چڪا آھيون ء چاھيندي بہ ان ٻنڌڻ مان پنھنجا بند خلاص ڪري نٿا سگھون؟ ڇا دنيا م پھريون ڀيرو ۂي ڪا اھڙي قرارداد منظور ڪۂي ويۂي ھۂي، جيڪا اسان منظور ڪرڻ جي گناھ جا مرتڪب بڻياسين؟
دنيا ھميشہ اٿلن پٿلن جي آماجگاھ رھي آھي. قومون رضاڪاراڻي طور يا باھمي رضامندي تحت گڏجنديون ء الڳ ٿينديون رھيون آھن. رڳو اسان وٽ نہ، سڄي جھان م ايۂن ٿيندو رھيو آھي. پراڻي اتھاس م بہ اھڙا واقعا موجود آھن تہ جديد تاريخ م بہ اھڙا مثال ملن ٿا.
اوڻيھين صدي م ڪۂناڊا جا پرڳڻا اھڙي گڏپ جي عمل مان گذريا آھن.
جمال ناصر جي دؤر م مصر ء شام گڏيل وفاق ٺاھيو. جيڪو ڪجھ سالن بعد پنھنجي پرامن پڄاڻي تي پھتو.
لي يو جي دؤر م سنگاپور ملاۂيشيا سان ڪنفيڊريشن ٺاھي. پر جڏھن ملاۂيشيا سنگاپور تي پنھنجي بالادستي اختيار ڪرڻ شروع ڪۂي تہ سنگاپور ان وفاق منجھان پنھنجي جان آجي ڪراۂي ورتي.
ٻي عالمي جنگ جي پڄاڻي بعد ٻالٽڪ سمنڊ جي ڪِنار وارن ملڪن اسٽونيا، لٽويا ء لٿونيا پنھنجي پارليامينٽن م قراردادون آڻي سوويت روس م شامل ٿيڻ جو اعلان ڪيو. انھن ساڳين قومن اٽڪل چاليھ سال پوءِ پنھنجين ساڳوڻين پارليامينٽن م سوويت روس کان الڳ ء آزاد ٿيڻ جا ٺھراءَ آندا ء نتيجي م آزاديون ماڻيون. 
چوڻ جو مطلب ھيءَ آھي تہ دنيا اھڙن تجربن ء مثالن سان ڀري پۂي آھي، جن م مختلف حالتن م مختلف فيصلا ڪيا ويا آھن. ڪوبہ فيصلو حتمي نہ ھوندو آھي، ازلي ابدي نہ ھوندو آھي؛ ازلي ابدي رڳو قومي آزادي ٿيندي آھي.
تنھن ڪري چاليھين واري قرارداد جي آڌار تي سنڌ اسيمبلي م پاس ڪرايل گڏيل مسلم رياست واري قرارداد نہ ڪا مقدس ڳۂون آھي ء نہ وري ازلي ابدي ورق، جنھن کي ڦاڙي نہ سگھجي. سنڌ پڻ سندس اسيمبلي م پاس ڪرايل قرارداد کي ٻالٽڪ رياستن وانگر رد ڪري سگھي ٿي. جيڪي شامل ٿين ٿا، اھي نڪري بہ سگھن ٿا. پر دلچسپ ڳالھ ھيءَ آھي تہ اھا قرارداد پنھنجي ۂي لکندڙن ھٿان ڇاۂيتاليھن م ڪاٽ ھيٺ آندي ويۂي ھۂي. ان ڪري اھا ڄڻڪ اڳ م ۂي رد ٿي چڪي آھي. تنھن ڪري انھي جي آڌار تي اسان جي آزادي جي حق جو انڪار ڪرڻ سواءِ جھل پڻي، سياسي تاريخي شعور جي اڻاٺ ء حاڪم قوتن جي ونگار وھڻ جي ٻيو ڪجھ ڪونھي.
ٺھراءَ وقتي ھوندا آھن، قوم ء ملڪ داۂمي آھن. جن جا قومي حق ء ملڪي آزاديون پڻ داۂمي شۂي ھونديون آھن. سنڌ بہ ھڪ الڳ تاريخي ملڪ ء قوم ھجڻ ڪري ھر حوالي سان آزادي جي حقدار آھي.

(سائين نصير ڪنڀر جي درد ڀري تحرير پڙهي اکيون اشڪبار ٿي وينديون آهن.)


(سائين نصير ڪنڀر جي درد ڀري تحرير پڙهي اکيون اشڪبار ٿي وينديون آهن.)
وزيراعظم ۽ اڳوڻي صدر جي ٿر ياترا ۽  دوسو هاليپوٽي جو درد       
خدمت ۾ جناب وزيراعظم پاڪستان ۽ اڳوڻا صدر.صاحب                            

اسلام.عليڪم                                                                                 
بعد سلامن جي عرض ته هن فاني دنيا ۾ ڪيترا روز گّري چڪا،پر آئين صاحين جو 
اسان ماڙوئن تائين ڪو به احوال نه مليو. انهي ڪري هن چٺي ۾ ٻه اکر هٺ قاصد جي 
آئين ڏانهن اماڻيان ٿو. اميد ته قبوليت جو مان ڏيئي مانائتي موٽ ڏيندا. آمين شم آمين.
                        لکڻ جومقصد ته  محترم وزيراعظم ۽ اڳوڻا صدر صاحب،هي منهنجو آئين ٻنهين ڏانهن پهريون گڏيل خط آهي. انهي ڪري ڄاڻ سڃاڻ ڪندو هلان ته آئون دوست محمد عرف دوسو هاليپوٽو حال رهندڙ ڳوٺ ٿاريو هاليپوٽه ضلح ٿرپارڪر.
سائين جن کي عرض ڪندو هلان ته منهنجو روزاني جو ڪم تمام سادو آهي.
جنهن کي آئين شيڊول چئون ٿا. صبح سانجھر هليو وڃان سيم ڏانهن، جتي سڄي 
سيم ۾ اوهاڙ ڏيان ۽ مال جي به جانچ ڪريان. بلڪه اهو پڪ ڪيو اچان ته
سيم جي ڪنڊين ۾ ڪنهن پن ته ڪون لاٿا آهن. ۽ جيڪر اوپرو پير ڏسان ته 
اهو به نظر ۾ ڪڍيو اچان. پوءِ ڳوٺ جي همرائن کان پڇا ڪيان. اهو به آئين
کي ٻڌايان ته آئون ڳوٺ جي چڪتو مڙسالين جا پير سڃاڻان.
                   ٻيلي آئين الاهي ڪيترا واندا آهيو؟ ۽ منهنجي هن چٺي جا چار اکر 
پڙهڻ جو ٽيم ملندو ڪه نه،پر منهنجي اندر ۾ ڳالهين جا انبار آهن. سو ڀايان ته ڪر
هي سڄي دنيا ڪاڳر ٿئي ۽ سمونڊ مس ٿين تڏهن به مون واري ڳالهه جي پڄاڻي ڪانه
ٿيندي. پر وري به آئين سان خاص خاص ڳالهيون ٿو اوريان ‘سو ابي کي چوان’هي 
اکر منهنجو تڪيه ڪلام آهن. آئين ٻيلي دل ۾ نه ڪجو. آئين ته آهيو بادشاه ، خير
بادشاه ته خود خدا جي ذات آهي. پر زمين ٽڪرئ جا ته آئين به بادشاهه آهيو. سوابي کي چوان بادشاهه هوندا آهن ڪچين ڪنين جا ڌڻي. سو متان مون واري تڪيه ڪلام تي ڏمر جي پئو. هڪ چڱي ڳالهه اها به آهي جو آئين گڏ ٿا اچو.نه ته آئين  جي پالٽين جا جوشيلا آٻٿيا ته هڪٻئ سان چانڊيا مگسي هوندا آهن. سو گهڻن سٺن ڪمن سان گڏ اها ڳالهه به سٺي آهي جو انهي بهاني هن (ڪاري سون) جي ڪا ته قيمت لڳندي.ڪاڪو ڀليڏنو چوندو هو ته سڀن کان سٺو اهو جو درگذر ڪري ۽ هونين رس ڪس کانسواء راند به ڪهڙي سوشل آئين جي رهجي اچي. باقي عوام جا ڪم ڪهڙا اڳ ٿيا ڪهڙا هاڻي ٿا ٿين. اهو ڳالهه ئي الڳ آهي.
لکڻ جو مقصد اهو ته هتي ٿر۾ جيڪو ڪارو سون مليو آهي، انهي کي هاڻي ۡڪڍين ٿا انهي ڪاري سون تي   اک 1990 ۾ پئي. انهن ڏينهن کان اسان جي ڳوٺ جو نالو ملڪ توڙي ڏوراهين ولايت ۾ به مشهور ٿيو. پر انهي ڏينهن ڪاڪو ڀليڏنو ڏاڍو اٻاڻڪو هيو مون جڏهن هن ڪاري سون واري ڳالهه ڪئي چيائين اي ڇو آئين جي ڪل ٿڙي آهي. اسان جو هڏيون وينديون مٿي جو پور ٿي پر آئين وٽ  ڀيڻي به ڪانه هوندي جتي مٿو لڪائي ويهو. جنهن ڏينهن ڇڪ ڏيئي هيٽ وڇايل رلي جئين زمين پيرن هيٺيان نڪتي انهي ڏيهن  خبر پوندي  ته ڀلي  ڀيڻي آهي. اڄ جڏهن اوچتو مون کي منهنجي ڳوٺ خالي ڪرڻ  جو پيغام آيو آهي ته ڪاڪي ڀلي ڏني جي ياد تمام گهڻي اچي رهي آهي .
ڇٺي لکڻ کا اڳ دل ۾ ڪئي ڳالهين جا ڳهر هئا ڇو ته هي 23 سالين جي ڳالهه آهي جيڪو ڪجهه  وهيو واپريوانهين  لاء آئين سان احوال ڪندس. پوء جيڪا ڳالهه ياد آئي ائين ڪندو هلندس عمر سان گڏ هاڻي ويسر جو مرض به وڌندو ٿو وڃي.  مون آرو يار سيلاني جڏهن مرشد شاه جو بيت پڇندو آهي ته اهو ياد ڪونه ايندو آهي گهڻو ذهن تي 
زور ڏيندو آهيان ته مس ياد ايندو آهي. سوابي کي چوان هتي جڏهن ڪوئلو مليو ته چيائون هاڻي ٿر دبئي ٿي ويندو. آئين جي زندگي بدلجي ويندي ۽ هتي هڪ سنگاپوري گورو آيو انهي کانپوءِ بشير انصاري مون جي ڳوٺاڻي جي ٻني ۾ ڪوئلي لاءِ کوھ کوٽيو انهي مشڪين جي ٻني تباھ ٿي ويئي پر ويچاري کي مليو ڪجھه ڪيئن. انهي کانپوءِ چيني ۽ پيا نئولا ماڻهو هتي ايندا رهيا تنبو لڳا مشينون آيون بر ۾ بازاريون لڳي ويون پر اسين اهي جا اهي. جيترا وات اوتريون ڳالهيون پر هڪڙي ڳالھه سڀني وٽ ساڳي ته جڏهن به هي ڪارون سون نڪتو، ته آئين کي لڏڻو پوندو. اها ڳالهه سموري ڳوٺ جي هر هڪ ماڻهو جي سيني ۾ ڪان جئين کپي ٿي ويئي. انهي ڪري وس وارن اڳيان ميديا ۾ اسان جي دانهن ڪوڪ هئي ته ٻيلي مهرباني ڪري لڏايو نه اسين پنهنجون ٻنيون ٻارا تر ترايون، ماڳ مڪان، گئوچرون، سروي نمبر سڀ ڇڏي ڪيڏانهن وينداسين ؟ پر اسان جي ڪنهن به ڪونه ٻڌي معاوضي جي نالي ۾ عجيب ڳالهيون ٿيڻ لڳون. جيڪي اڄ به جاري آهن اسان جي مدد لاء ڪي فورم ۽ ڪاميٽيون به ٺهيون پر انهن جي جدوجهد ڇڙوڇڙ ۽ هر هڪ وٽ هڪ سياسي جهندو ۽ جذباتي تقرير کانپوءِ ڪجهه نه هيو. توڻي جو انهن جون همدرديون اسان سان هيون پر اهي ڪمپنين  جي ابتين سبتين چالن کي سمجه